Michał Wojciak

Zakwaszenie gleby to problem, z którym zmaga się wielu rolników, ogrodników czy sadowników. Pogarsza ono strukturę gleby, ogranicza dostępność składników pokarmowych, negatywnie wpływa na życie glebowe, a co za tym idzie – obniża plon oraz jego jakość. Jednym z najskuteczniejszych sposobów przeciwdziałania tym problemom jest wapnowanie gleby. Jak wygląda ten zabiegi, kiedy wapnować oraz jakie wapno wybrać? Odpowiadamy w poniższym wpisie.

Co to jest wapnowanie gleby?

Zacznijmy od podstaw. Wapnowanie gleby to zabieg agrotechniczny polegający na dostarczeniu do gleby wapnia w postaci wapna rolniczego. Celem jest podniesienie pH gleby, czyli zmniejszenie jej kwasowości. Więcej na ten temat pH przeczytasz: tutaj. Dodatkowym efektem wapnowania jest poprawa struktury gleby oraz zwiększenie przyswajalności składników odżywczych przez rośliny, poprawa żyzności gleby oraz pozytywny wpływ na aktywność mikroorganizmów glebowych.  

Dlaczego warto wapnować glebę?

Zakwaszona gleba to środowisko niekorzystne dla rozwoju większości roślin uprawnych. Rośliny zmuszone do wzrostu w takich warunkach rosną wolniej, a w skrajnych przypadkach w ogóle nie rosną. Na liściach widać objawy niedoborów składników pokarmowych w postaci rozmaitych przebarwień. Wszystko przez to, że roślina ma ograniczone pobieranie fosforu, potasu, magnezu czy wapnia. W glebie następuje wzrost toksycznych form pierwiastków (np. glin). Efekt? System rozwój systemu korzeniowego jest mocno ograniczony. 

Zwiększenie pH gleby poprzez wapnowanie przynosi szereg korzyści:

  • neutralizuje zakwaszenie,
  • poprawia strukturę gleby (lepsza przepuszczalność, natlenienie),
  • wspomaga rozwój mikroorganizmów glebowych (co przekłada się na szereg dodatkowych korzyści),
  • zwiększa efektywność nawożenia,
  • Poprawia stosunki wodno-powietrzne
  • Mówiąc ogólnie polepsza fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleby.

Tak wygląda pszenica płaskurka rosnąca na kwaśnej glebie.

Jak sprawdzić, czy gleba wymaga wapnowania?

Podstawą do planowania zabiegu wapnowania jest przeprowadzenie badań gleby. W tym celu pobiera się próbki gleby i oddaje do analizy w stacji chemiczno-rolniczej lub w najbliższym laboratorium świadczącym takie usługi. Alternatywnie można przeprowadzić badanie samemu korzystając z jednego z dostępnych narzędzi do oceny pH.

Jeden cały wpis poświęciliśmy tylko tej kwestii, więc tam znajdziecie wszystkie konieczne informacje: „Wszystko o badaniu gleby”.

Kiedy najlepiej wapnować glebę?

Temat doboru optymalnego terminu wapnowania nie jest prosty, ponieważ odpowiadają w możliwie najkrótszy sposób: w zależności od warunków wapnowanie można przeprowadzać przez cały rok. Nie oznacza to jednak, że w każdej sytuacji wapnowanie wiosną, latem czy jesienią będzie najlepszym rozwiązaniem. 

Kluczem do ustalenia najlepszego terminu wapnowania (poza aktualnymi danymi na temat gleby) jest płodozmian. Musimy wiedzieć co będziemy uprawiać w następnej kolejności. I teoretycznie najlepszą strategią jest wapnowanie pod przedplon. Najczęściej rolnicy przeprowadzają wapnowanie latem lub jesienią po żniwach. Najlepiej na rozdrobnioną słomę pozostawioną po zbiorze. W zależności od sytuacji stosuje się również wapnowanie wczesnowiosenne i wiosenne, a nawet zimowe. To co warto zapamiętać, to fakt, iż wapno potrzebuje czasu by się rozłożyć i wpłynąć na pH gleby. Tu dochodzimy do jakości wapna i jego reaktywności, ale o tym nieco niżej.

Poniżej kilka wpisów z naszej bazy, które mogą być pomocne:

Wapnowanie ścierniska po pszenicy.

Wapnowanie na ściernisko, po zbiorze plonu głównego to bardzo dobry termin na regulację odczynu.

Jakie wapno wybrać? Rodzaje wapna i ich zastosowanie

Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów wapna rolniczego i w zasadzie, można by na ten temat napisać nawet książkę. W kontekście rodzajów wapna wyróżniamy głównie (klikając na nazwę dowiecie się więcej na temat każdego rodzaju):

  • Wapno węglanowe – bezpieczne dla roślin i gleby, idealne na gleby lekkie i średnie.
  • Wapno tlenkowe (palone) – działa szybko i intensywnie. Zalecane tylko na gleby ciężkie i dobrze wilgotne, ponieważ stosowane w nieodpowiedni sposób może doprowadzić do uszkodzeń roślin.
  • Wapno dolomitowe – zawiera również magnez (Mg), idealne do gleb ubogich w ten pierwiastek.

Przy wyborze wapna warto kierować się typem gleby, jej pH oraz zapotrzebowaniem roślin na magnez.

Jak zapewne wiecie na rynku dostępne jest wapno w różnych postaciach. Mowa o wapnie granulowanym (dobre do stosowania w mniejszych dawkach, łatwiejsze w precyzyjnej dystrybucji) oraz wapnie sypkim (dobre, gdy potrzebne są większe dawki). I tak jak poprzednio tutaj również mamy wpisy, które kompleksowo wyjaśniają różnicę między nimi:

Decydując się już na wybór konkretnego wapna polecamy zapoznać się z tym tekstem: „Jakie wapno wybrać do własnego pola?”

Rozsiewacz w trakcie wysiewu wapna granulowanego.

Równomierny wysiew wapna granulowanego jest możliwy jeśli wielkość i twardość granul jest optymalna.

Jak prawidłowo przeprowadzić wapnowanie gleby?

Stosując kilka uproszczeń cały proces wapnowania gleby powinien wyglądać następująco:

  • Przeprowadź badanie gleby, określ jej pH.
  • Oblicz dawkę wapna zależną od aktualnego pH, rodzaju gleby, rodzaju wapna oraz rośliny następczej. Możesz skorzystać z naszego kalkulatora.
  • Zamów wybrane wapno (lepiej szybciej niż później z uwagi na ceny i dostępność wapna latem).
  • Rozrzuć wapno na polu (tutaj zachęcamy do obejrzenia naszej serii „Maszyny do wapna”: link do YouTube)
  • Wymieszaj wapno z wierzchnią warstwą gleby (np. kultywacja, orka, bronowanie, spulchnianie)
  • Zadbaj o odpowiedni odstęp czasowy innych zabiegów (głównie nawożeniem azotowym).

Bardziej szczegółowo cały proces opisaliśmy tutaj: „Wapnowanie – jeden zabieg na wiele problemów”